อาหารยุคนี้แค่อร่อยอย่างเดียวไม่ได้แล้ว แต่ต้องยั่งยืนด้วย! สอวช. ขับเคลื่อนอนาคตอุตสาหกรรมอาหารไทย ด้วยวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม 
อุตสาหกรรมเกษตรและอาหารเป็นส่วนสำคัญของเศรษฐกิจไทย คิดเป็นสัดส่วนกว่า 1 ใน 7 ของ GDP และคิดเป็นเกือบ 1 ใน 5 ของการส่งออกทั้งหมด รวมทั้งมีการจ้างงานกว่า 1 ใน 3 ของแรงงานทั้งประเทศ แต่จากแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงสำคัญของโลก ทั้งความขัดแย้งทางภูมิรัฐศาสตร์ ภาวะโลกรวน มาตรการทางการค้าที่เข้มข้น และสังคมผู้สูงอายุ ส่งผลให้อุตสาหกรรมเกษตรและอาหารของไทยกำลังเผชิญความท้าทายครั้งใหญ่ ที่ไทยต้องเร่งปรับตัวรับโอกาสและความเสี่ยงจากปัจจัยดังกล่าว
การพลิกโฉมสู่ “อาหารอนาคต” (Future Food) ที่เน้นสุขภาพ ความยั่งยืน และนวัตกรรม
หมายถึง อาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ ปลอดภัยต่อสุขภาพ และผลิตด้วยกระบวนการที่ยั่งยืน โดยอาศัยเทคโนโลยีและนวัตกรรม ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ (1) อาหารสุขภาพและสารประกอบเชิงฟังก์ชัน (2) อาหารทางการแพทย์และอาหารเฉพาะบุคคล (3) ผลิตภัณฑ์อินทรีย์และอาหารไม่ปรุงแต่ง และ (4) โปรตีนทางเลือก
ไทยมีวัตถุดิบท้องถิ่นศักยภาพสูงเยอะกว่าที่คิด!
อาทิ ข้าวมีสี มันสำปะหลังดัดแปร โกโก้ ชา กาแฟ มะพร้าว สมุนไพร และวัตถุดิบจากกระบวนการชีวภาพ ซึ่งสามารถต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์มูลค่าสูง เช่น เครื่องดื่มผสมวิตามิน และโพรไบโอติก รวมถึงโปรตีนทางเลือกจากวัตถุดิบเกษตร เช่น ถั่วเหลือง ถั่วเขียว ไข่ผำ เห็ดแครง แมลงกินได้ และสาหร่ายท้องถิ่น แต่อุตสาหกรรมอาหารอนาคตไทยยังมีคอขวดสำคัญในห่วงโซ่การผลิตสารประกอบเชิงฟังก์ชันและโปรตีน ในส่วนการบริหารจัดการวัตถุดิบที่มีประสิทธิภาพ (ต้นน้ำ) การขาดการผลิตสารประกอบเชิงฟังก์ชัน (Functional Ingredients) และส่วนประกอบโปรตีน (Protein Ingredients) ในประเทศ (กลางน้ำ) และงานวิจัยเกี่ยวกับสารออกฤทธิ์สำคัญจากวัตถุดิบไทยและผลทดสอบทางคลินิกยังมีไม่เพียงพอ (ปลายน้ำ) ดังนั้น การพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารอนาคตของไทยให้เติบโตอย่างยั่งยืนจำเป็นต้องพัฒนาตลอดห่วงโซ่การผลิต เพื่อลดการพึ่งพาการนำเข้า เร่งเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน และสร้างความเชื่อมโยงระหว่างการวิจัยและอุตสาหกรรม
สอวช. ได้จัดทำ “ข้อเสนอการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมอาหารอนาคตของประเทศไทย ด้วยวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เข้าไปสนับสนุนการปรับเปลี่ยนโครงสร้างการผลิตและส่งออกเกษตรอาหารของไทย ให้มีสัดส่วนของสินค้าที่ตอบสนองกับความต้องการของตลาดในอนาคตเพิ่มขึ้น ยกระดับความสามารถทางเทคโนโลยีและกลายเป็นเครื่องยนต์ใหม่ที่สำคัญของอุตสาหกรรมเกษตรอาหารไทย โดยมีเป้าหมายสำคัญ คือ เพิ่มมูลค่าอุตสาหกรรมอาหารอนาคตขึ้นเป็น 500,000 ล้านบาท และลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (GHGs) 0.3 ล้านตัน CO₂e ภายในปี 2570 โดยมีข้อเสนอ 3 ประเด็น ดังนี้
1. การดึงดูดการลงทุนเทคโนโลยีการสกัดขั้นสูงและการขึ้นรูป
เพื่อสร้างอุตสาหกรรมกลางน้ำกลุ่มสารประกอบเชิงฟังก์ชันและโปรตีน (Functional ingredients and Proteins) ผ่านการสนับสนุน BOI ในการสรรหาผู้ประกอบการที่มีเทคโนโลยีผลิตส่วนประกอบฟังก์ชันและโปรตีนขั้นสูงดังตัวอย่างข้างต้น เพื่อให้ BOI พิจารณาสิทธิประโยชน์ที่เหมาะสมเพื่อดึงดูดการลงทุนต่อไป
2. การสร้างกลุ่มวิจัยและพัฒนา (R&D consortium)
เพื่อบริหารจัดการเครือข่ายอุตสาหกรรมอาหารอนาคตในกลุ่มสารประกอบเชิงฟังก์ชันและโปรตีน (Functional ingredients and Proteins) ผ่านการสนับสนุนจากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม
3. การสร้างระบบมาตรฐานเพื่อพัฒนาตลาด
โดยยกระดับมาตรฐานและระบบการรับรองอาหารเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพและสารประกอบเชิงฟังก์ชัน และทดลองระบบการยื่นขอจดแจ้งเพื่อขอกล่าวอ้างเชิงหน้าที่ของสารสำคัญในสินค้าเกษตรและอาหาร ที่มีผลต่อสุขภาพในเชิงบวก (FFC Thailand Sandbox) และการจัดทำบัญชีรายการสารสำคัญ (Positive Lists) เพื่อสนับสนุนการขึ้นทะเบียนอาหารอนาคต
จากการดำเนินการดังกล่าวจะทำให้มูลค่าสินค้าอาหารอนาคตมีสัดส่วนเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 25
ของอุตสาหกรรมเกษตรอาหารทั้งหมด ภายในปี 2575 และก่อให้เกิดผลลัพธ์สำคัญ ดังนี้
ผู้ประกอบการด้านสารสกัดและโปรตีนขั้นสูงของไทย 5 ราย เข้าสู่ห่วงโซ่การผลิตระดับโลก
ดึงดูดการลงทุนจากบริษัทเทคโนโลยีขั้นสูง 5 ราย รวมมูลค่า 3,000 ล้านบาท
รายได้ของเกษตรกรเพิ่มขึ้น 3 เท่า ภายใน 4 ปี
ผู้ประกอบการมีความสามารถในการผลิตสารสกัดและโปรตีนขั้นสูงที่มีความบริสุทธิ์มากกว่าร้อยละ 60 ในระดับอุตสาหกรรม
ผลิตภาพของภาคเกษตรที่เข้าสู่อุตสาหกรรมอาหารอนาคตเพิ่มขึ้นร้อยละ 10
มูลค่าการส่งออกเพิ่มขึ้นเป็น 220,000 ล้านบาท
มูลค่าตลาดภายในประเทศเพิ่มขึ้นเป็น 280,000 ล้านบาท
อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ : ข้อเสนอการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมอาหารอนาคตของประเทศไทยด้วยวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม https://www.nxpo.or.th/…/%e0%b8%82%e0%b9%89%e0%b8%ad…
