รู้หรือไม่? การอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม คือ “เครื่องมือสำคัญ รับมือความท้าทายและสร้างโอกาสในการพัฒนาประเทศ”
การอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม หรือ อววน. ไม่ได้มีดีแค่ชื่อ แต่ยังเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือสำคัญของไทย ในการรับมือความท้าทายและสร้างโอกาสในการพัฒนาประเทศ ทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม มาดูกันว่าศักยภาพ อววน. สำคัญต่อประเทศอย่างไรบ้าง
ช่วยยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ เช่น
การสร้างมูลค่าเพิ่มให้สินค้าและบริการ โดย อววน. ช่วยยกระดับผลิตภัณฑ์ดั้งเดิมของไทยให้มีมูลค่าสูงขึ้น เช่น การพัฒนาข้าวเป็นผลิตภัณฑ์เวชสำอาง สารสกัดจากข้าวที่มีมูลค่าสูงขึ้น 5 – 10 เท่า
การพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่สร้างการเปลี่ยนแปลง เช่น เทคโนโลยีหุ่นยนต์ AI และระบบอัตโนมัติที่เพิ่มประสิทธิภาพในภาคอุตสาหกรรมการผลิต
การพัฒนาอุตสาหกรรมใหม่ เช่น เศรษฐกิจชีวภาพ อุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้าและเทคโนโลยีดิจิทัล ที่สร้างตลาดใหม่และโอกาสการจ้างงานคุณภาพสูง
ช่วยแก้ไขปัญหาสังคมและเพิ่มคุณภาพชีวิต เช่น
การรับมือกับสังคมสูงวัย ผ่านนวัตกรรมการดูแลผู้สูงอายุ เทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก และระบบสุขภาพอัจฉริยะที่ช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ เช่น A-MED Telehealth แพลตฟอร์มบริการแพทย์ทางไกลที่พัฒนาโดย สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เพื่อบริหารจัดการผู้ป่วยโควิด-19 ที่กักตัวที่บ้าน (Home Isolation) และในชุมชน (Community Isolation) โดยใช้เทคโนโลยีในการติดตามและดูแลผู้ป่วยจากระยะไกล ช่วยลดภาระงานของบุคลากรทางการแพทย์และเพิ่มประสิทธิภาพในการดูแลผู้ป่วย
การลดความเหลื่อมล้ำ ผ่านการพัฒนาเทคโนโลยีที่เข้าถึงได้ การศึกษาทางไกล และแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ช่วยกระจายโอกาสไปสู่พื้นที่ห่างไกล เช่น โครงการพัฒนาแพลตฟอร์มการศึกษาทางไกล ที่สามารถเข้าถึงได้จากทุกพื้นที่ เพื่อให้เด็กและเยาวชนสามารถเรียนรู้ได้อย่างต่อเนื่อง
การพัฒนากำลังคนทักษะสูง ผ่านการปฏิรูปการศึกษาที่เน้นทักษะแห่งอนาคต การเรียนรู้ตลอดชีวิต และการสร้างความร่วมมือระหว่างภาคการศึกษากับภาคอุตสาหกรรม เช่น การพัฒนาหลักสูตรแซนด์บ็อกซ์ร่วมกับภาคอุตสาหกรรม เพื่อพัฒนานักวิจัยขั้นสูงและกำลังคนเฉพาะทาง เป็นต้น
ช่วยในการรับมือกับความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อม เช่น
นวัตกรรมพลังงานสะอาด การพัฒนาเทคโนโลยีพลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ลอยน้ำ ไบโอดีเซลรุ่นใหม่ ที่ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้มากกว่าการใช้พลังงานรูปแบบเดิม
การจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืน เช่น เทคโนโลยีการบริหารจัดการน้ำอัจฉริยะ การเกษตรแม่นยำที่ช่วยลดการใช้น้ำลงได้ถึง 30 – 40%
เศรษฐกิจหมุนเวียน เช่น นวัตกรรมการแปรรูปขยะเป็นพลังงาน วัสดุรีไซเคิลคุณภาพสูง และกระบวนการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เป็นต้น
จากตัวอย่างข้อมูลข้างต้นที่ สอวช. นำมาฝากกันจะเห็นได้ว่า อววน. นับเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างโอกาสและแก้วิกฤติของประเทศไทย การลงทุนในด้านการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมจึงไม่ใช่แค่ค่าใช้จ่าย แต่เป็นการลงทุนเพื่ออนาคตที่จะสร้างผลตอบแทนทั้งทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างมหาศาลในระยะยาว
อย่างไรก็ตาม สอวช. ในฐานะหน่วยงานด้านนโยบาย อววน. จะยังคงเดินหน้าและผนึกกำลังความร่วมมือกับภาคส่วนต่าง ๆ ในการยกระดับความเข้มแข็งของระบบวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) และระบบการอุดมศึกษาของประเทศ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการพัฒนาสังคม สิ่งแวดล้อม และขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศไปสู่ประเทศรายได้สูงภายในปี 2580 ตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ในยุทธศาสตร์ชาติ โดยคำนึงถึงการพัฒนาอย่างยั่งยืนควบคู่กันไป
ภายใต้ 3 กรอบในการดำเนินงานด้านการพัฒนานโยบายและแผนยุทธศาสตร์ ววน. และการอุดมศึกษาของ สอวช. คือ
1. การขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศให้ออกจากกับดักกลุ่มประเทศรายได้ปานกลาง
2. Digital Transformation เพื่อยกระดับความสามารถในการแข่งขัน
3. Carbon Neutrality Transformation สู่สังคมคาร์บอนต่ำอย่างยั่งยืน
